In ’t Kort:
- Van Rome naar Ventimiglia en Nice
- 10 etappes, 911 km, 6.210 hm
- Zwaarte: Licht Gemiddeld Inspannend
- Beleving: zoveel als mogelijk langs de Tyrreense kust en Golf van Genua; door vele (drukke) kustplaatsen en nationale parken (o.a. Cinque Terre); divers en avontuurlijk !
- Bereikbaarheid: vanuit Rome goed
- Veiligheid: 10% over autowegen (SS1) met snelverkeer; meest over de normale provinciale wegen, en over de boulevards en de plaatselijk aangelegde fietspaden
- Parcours: Piste Ciclabile del Tevere en Ciclovia Tirrenica (BI19) en volgt vaak ook de SS1 Via Aurelia (soms ook erover)
- Code: RN
Van Rome naar de Provence:
langs de kusten van Lazio, Toscana en Liguria
Proloog
Van de vele wegen die naar Rome leiden, is de Tirrenica-fietsroute (Bicitaliaroute 19 Ventimiglia – Latina) een alternatief, waarmee je de Appenijnen omzeilt. Maar je zou deze ook als terugreis kunnen volgen. Het biedt de nodige aansluitingen. Zo kun je duurzaam en 100% groen naar huis. De route verbindt 3 regio’s langs de kust van de Tyrreense Zee en loopt van Rome in het zuiden tot Ventimiglia in het noorden aan de Franse grens. Het doorkruist natuurparken, archeologische gebieden, steden en dorpen die over de hele wereld beroemd zijn. Het traject Latina – Ventimiglia is in totaal 815 km lang.
Tot Nice vervolgt de route, na Ventimiglia de Franse Rivièra, dat loopt tot de monding van de rivier Var, net iets ten westen van Nice. Deze wordt beschreven in Nice – Avignon: door de Provence
De route heeft 3 onderdelen:
- Lazio: Rome – Montalto di Castro / Pescia Fiorentina ~175 km
- Toscane: Pescia / Montalto di Castro – Livorno ~250 km
- Liguria: Livorno – Ventimiglia ~450 km
totale afstand Rome – Ventimiglia is ~875 km
Korte beschrijving van de route
Omdat ik de route van zuid naar noord fiets, beschrijf ik hieronder in deze volgorde.
Het totale traject eindigt of start in Rome, of als je de Italiaanse routenummer 19 volgt zelfs in Latina. Deze stad ligt ten zuiden van Rome en is de tweede stad in grootte van de regio Lazio.
De start is in Rome, simpel de Tiber volgend. Je kunt bijvoorbeeld starten onder het Colosseum en rijd dan richting de Tiber, door het Parco Celio en langs Circo Massimo over de Via del Cerchi. Je passeert de Bocca della Veritá en komt bij de rivier uit. Het eiland Isola Tiberina kun je per fiets oversteken, of eerder over de Ponte Palatino. Nu ben je aan de linker oeverkant, waar de Piste Ciclabile del Tevere je verder de stad uitleidt. Stukje verderop ga je via de Ponte della Magliana weer op de rechteroever, de Autostrada naar het vliegveld loopt dan evenwijdig met de Tiber aan de andere kant. Aan de zuidkant van Rome steek je weer de rivier en ‘Grande Raccordo Anulare’ over. Bij Ponte Galeria maakt de route even een slinger, maar komt weer bij Tiber terug. Rechts zie je de Autostrada A91 naar het vliegveld. Via Fiumicino loopt de rivier de zee in, de route buigt hier net voor af naar het noorden en gaat evenwijdig aan de landingsbanen rechts en de zee links richting Fregene en Maccarese.
Vlak voor Ladispoli fietsen we weer aan de kust. Helaas is het niet altijd mogelijk de kustlijn te volgen, maar ik probeer zoveel als mogelijk dit te doen. Ook is het soms onvermijdelijk dat de Via Aurelia de SS1 gevolgd moet worden. Het is soms de enige gangbare weg. Zolang grote broer de A12 (Autostrada Azzurra)in de buurt is, zal het niet té druk zijn. Deze SS1 volgend kom je in Santa Marinella en kun je de zee proeven en zelfs even pootje baden, zo dicht scheer je er langs. De kustlijn wordt nu strak gevolgd tot Civitavecchia. Omdat na Tarquinia de SS1 de vorm krijgt van de echte autoweg, moeten we noodgedwongen van de kust af het land in. Er is hier geen goed alternatief, 140 km na de start in Rome is het vlak gebleven, nu moet er geklommen worden. Ten westen van Tarquinia, de snelweg overstekend begint het. Eerst 4 km tot 7%, dan weer wat dalen en stijgen tot 175 meter. Echt hoog is het niet en het gebied is groen en hopelijk dus schaduwrijk. Er volgt een mooie afdaling en wat kleine heuvels richting Montalto di Castro. Je komt er niet doorheen, maar het ligt dichtbij voor een eventuele pauze. Nog een klein stukje en dan zijn we in Toscane. Het blijft hier wat heuvelachtig maar boven de 4% stijging komt het niet.
In noordelijke richting gaat de route, wat heuvelachtig naar (de bezienswaardige stad) Grosseto, om daarna richting de kust te gaan, vlak wordend en nagenoeg blijft tot La Spezia.
Rijdend langs het zuidelijkste deel van de Toscaanse kust genoemd de Maremma. Ooit een onbewoonbaar gebied, met uitgestrekte moerassen, nu drooggelegd. Onbewoonbaar door de malariamug, nu een toeristische bestemming. Lange zandstranden langs de Golf van Follonica, omringt door schaduwrijke pijnboombossen. Het wordt ook wel de Etruskische kust genoemd. Na Cecina richting Livorno wordt de verkeersvolume hoger, maar het rotsachtige kustlandschap steeds betoverender.
Van Livorno door naar Pisa, voor een bezoek aan de scheve toren, landinwaarts. Hierna weer terug naar de kust, richting Viareggio en naar La Spézia. Deze havenstad die aan de aangenaam klinkende baai Golfo die Poetie ligt, bereikten we het zuidelijke gedeelte van de regio Ligurië.
Het stuk, zo’n 150 km, tussen La Spézia en Genua is bergachtig. Met de heuvel voor La Spézia meegerekend, zijn het er 6, varierend 200 en 700 meter hoog. Eerst nog redelijk langs de kust, later onder Genua van de kust af de Ligurische Alpen. Het is een mooi berglandschap , slapende dorpjes, talloze bochten en dus klimmen. De voert door het nationale park Cinque Terre met adembenemende uitzichten. Maar dus bovengemiddeld zwaar! Je kunt eventueel tussen La Spezia en Genua met de trein.
Maar er wordt ook gebruikgemaakt van omgebouwde spoorwegen. Pista Ciclopedonale Maremonti vanaf Levanto tot Framura, is zo’n voorbeeld. Hierna volgt de Passo del Bracco, 600 meter hoge pas naar Sestri Levante.
Langzaam komt Genua in zicht. Mocht je de stad nog niet bezocht hebben. Het is een ware verassing (zie ook Tilburg-Genua). Indien je niet via de Provence terug wil fietsen naar Nederland, kun je hier ook kiezen voor de route door Piëmont en over de Simplon naar Bern. Het route volgt nu steeds de kustlijn, naar de havenstad Savona en Albenga met zijn middeleeuwse sfeer. Langs de zee herhaalt het uitzicht zich steeds; prachtige panorama’s op de zee, mooie kustdorpen met hun boulevards en talrijke standen.
Het laatste onderdeel van de Pista Azzurra vangt aan met een fietspad, genoemd Parco Costiero, is 25 km lang en loopt naar Ospedaletti vanaf San Lorenzo al Mare. Het heeft een dubbele rijstrook voor fietsers en beschikt zelfs na San Lorenzo over een 1.500 meter lange fietstunnel (zie foto boven). Uniek! Doordat het de kuststrook volgt en door bekende badplaatsen komt, zoals Sanremo, zijn er veel panoramische uitzichtpunten met voldoende terrassen en restaurants. Het is dan nog maar enkele kilometers in Italië naar kuur- en kustplaats Ventimiglia.
Voor de grens moet na Latte 10% geklommen worden (Mortola), dan dalend naar de grens. Een vlak stuk volgt naar de oude badplaats Menton om langzaam te stijgen naar Roquebrune. De route gaat hierna om Monaco heen. 11% stijgend naar La Turbie. Ik vraag mij af of ik niet via Monte Carlo ga. Dan wel tegen het ‘advies’ van Benjaminse in. Ook via de kustlijn kan Nice worden bereikt. De route van Benjaminse volgend, bovenlangs, via de Col d’Eze (~600m) de D2564. Hoe het ook zei, in Nice, al of niet over de bekende boulevard eindigt deze routebeschrijving.
Hoogtepunten
- Nice: oude en belangrijkste stad van de Côte d’Azur, niet te missen de Promenade des Anglais, de oude charmante binnenstad Vieux Nice, maar is natuurlijk nog veel meer
- Menton: badplaats met paleizen, villa’s en tuinen
- San Remo: bekend van het jaarlijkse liedjes festival en de wielerkoers Milaan – San Remo. Hier worden ook veel rozen gekweekt. Het ligt dan ook aan de Bloemenrivièra. De oude binnenstad ligt hoger
- Ventimiglia: In de stad zijn resten gevonden van Romeinse thermen en een theater. In het thermale complex zijn enkele goed bewaarde mozaïeken te bezichtigen. Cattedrale di Santa Maria Assunta (Maria Tenhemelopnemingskathedraal), een romaanse kathedraal met aangebouwde doopkapel is zienswaardig
- Imperia: Imperia bestaat officieel pas sinds 1923. In dat jaar werden de plaatsen Porto Maurizio op de linker- en Oneglia op de rechteroever van de rivier de Impero samengevoegd. De stad Imperia heeft nog steeds twee duidelijk afzonderlijke centra, waarvan Porto Maurizio als het belangrijkste en meest bezienswaardige beschouwd mag worden
- Albenga: Het middeleeuwse centrum van Albenga is goed bewaard gebleven en geldt als een van de meest bezienswaardige van de regio Ligurië. Kenmerkend voor de stad zijn de vier hoge torens die het centrum domineren. Andere belangrijke bouwwerken zijn de aan San Michele opgedragen kathedraal (11e eeuw), de doopkapel (5de eeuw) en het bisschoppelijk paleis.
- Genua: hoofdstad van de regio Liguria, de grootste havenstad van Italië en de tweede van de Middellandse Zee. Karakteristiek zijn de nauwe straatjes; een deel van het ‘centro storico’ is UNESCO werelderfgoed. Naast het middeleeuwse centrum is een deel gebouwd in de 16e en 17e eeuw, hier staan de stadpaleizen aan de Via Garibaldi. De oude haven ‘Porto Antico’ is gerestaureerd. Genua is tegen de heuvels aangebouwd; met de kabeltrein ‘funicolare’ kun je omhoog voor een mooi uitzicht over de stad. Maar je kunt natuurlijk ook met de fiets…
- Portofino: Het haventje van Portofino wordt gezien als een van de mooiste aan de Middellandse Zee. Het bergachtige schiereiland waarop Portofino gelegen is heeft de status van regionaal natuurpark. De Monte di Portofino is met zijn 612 meter de hoogste top
- Cinque Terre: De 5 dorpen van Nationaal park Cinque Terre zijn in 1997 opgenomen in de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Er loopt een wandelpad dat de vijf dorpjes met elkaar verbindt, waarvan het deel tussen Riomaggiore en Manarola bekendstaat als de Via dell’Amore. Ook worden de dorpen met elkaar verbonden door een spoorlijn
- Pisa: de stad ligt aan de rivier de Arno en is vooral beroemd om zijn scheve toren
- Livorno: heeft een aantal bezienswaardigheden, w.o. de kathedraal en centrale markt met markthal. Livorno maakt vanaf de zeezijde een drukke en moderne indruk. Het stadsdeel wordt gedomineerd door drie forten die herinneren aan de vestingwerken die in vroegere tijd werden opgeworpen. Eveneens aan de haven valt het standbeeld van de vier Moren op, waarbij op de sokkel Ferdinand de Eerste der Medici al sind 1624, zeker van zichzelf, rondkijkt
- Etruskische kust en het dennenbos van Cecina en het Maremma gebied met in het centrum:
- Grosseto: heeft een door zeshoekige muur omgeven stadscentrum, een kathedraal uit de 12e eeuw en veel Etruskische vondsten/musea
Van Dag tot Dag
- RN01 Pista Ciclabile Tevere (Giardino di Roma – Santa Severe 92 km 202 hm) & Podcastaflevering #38
Ik kon vanaf mijn feest camping in een rechte lijn naar zee fietsen maar wilde het fietspad langs de Tiber zelf nog af fietsen. Dus eerst terug. De navigatieapp loodste mij netjes ernaar toe. Het zijn alleen Italiaanse omstandigheden die… - RN02 Torre di Maremma (San Severa – Capalbio 90 km 490 hm)
Om kwart voor 7 fiets ik weg bij het hotel, uitgezwaaid door een soort huismeester. Ik ontbijt in Santa Marinella even verderop. Ik rij naar en door Civitavecchia waar grote cruiseschepen voor liggen. De stad is al vol leven. Volgens…Lees meer RN02 Torre di Maremma (San Severa – Capalbio 90 km 490 hm)
- RN03 Colli di Maremma (Capalbio – Castiglione 100 km 776 hm) & Podcastaflevering #39
Ze zijn niet hoog, de heuvels in de Maremma hier in Zuid-West Toscane, maar wel uitgestrekt. Met prachtige borghi op de toppen. Toch heb ik het idee dat ik meer heuvelaf rij dan omhoog. Een pluspunt voor deze route, die…Lees meer RN03 Colli di Maremma (Capalbio – Castiglione 100 km 776 hm) & Podcastaflevering #39
- RN04 Baia Etrusca (Castiglione – Marina di Bibbona 88 km 363 hm)
Dat het oude volk, wat hier juist leefde is goed te begrijpen; een mild klimaat, voldoende groen en mooie vergezichten. Zowel over de zee als het land. Er bloeide een rijke cultuur en beschaving. Zo bouwden ze grafkelders die als…Lees meer RN04 Baia Etrusca (Castiglione – Marina di Bibbona 88 km 363 hm)
- RN05 Aurelia Variante (Marina di Bibbona – Torre del Lago 104 km 224 hm)
De Golf van Follonica achterlatend fiets ik richting Livorno. Het gaat eerst kilometers door een pijnbomenbos. De paden liggen vol naalden, zodat het lijkt alsof ik over een dekbed rij. Het is een lange stook langs de kust, met grote…Lees meer RN05 Aurelia Variante (Marina di Bibbona – Torre del Lago 104 km 224 hm)
- RN06 Via Lungomare & Achter Cinque Terre (Torre del Lago – SP38 Levante 87 km 973 hm)
Bijzondere ontmoeting gisteravond in de restauplaza van de camping. De winkel had geen bevredigend aanbod, dus nam ik een goede carbonara. Naast mij zit een Nederlands echtpaar. We raken al snel aan de praat. Niets bijzonders. Wel dat zij net…Lees meer RN06 Via Lungomare & Achter Cinque Terre (Torre del Lago – SP38 Levante 87 km 973 hm)
- RN07 Maremonti (Levante – Carasco 75 km 1.009 hm) & Podcastaflevering #40
Een intens mooie dag, die eindigt zoals begonnen in de bergen een paar kilometers vanaf de zee. Intens is de natuur van het Parco Nazionale waarin de Cinque Terre liggen. Het uitzicht op 600 meter hoog niet te beschrijven. De…Lees meer RN07 Maremonti (Levante – Carasco 75 km 1.009 hm) & Podcastaflevering #40
- RN08 Het Achterland (Carasco – Genua-Pegli 90 km 925 hm)
Vanaf de camping, voor 7 uur kruip ik onder de slagboom door. De fiets bijna plat op de grond. Handig die limbo cursus! Al snel kom ik het fietstraject dell’ardesia tegen. Zin in avontuur ? Dan moet je deze niet…Lees meer RN08 Het Achterland (Carasco – Genua-Pegli 90 km 925 hm)
- RN09 Rivièra (Genua-Pegli – Cervo 105 km 441 hm)
Of ze ook iets gezonds hebben, vraag ik gisteravond in het barwinkeltje van de camping. Ik heb een podcast afspraak, dus wil onder wifi bereik blijven. Als service bellen wij en dan kunt u bestellen wat u wilt en ze… - RN10 Il Confine di Stato plus De Grande Corniche (Cervo – La Turbie 80 km 808 hm) & Podcastaflevering #41
Ik complimenteer de campingeigenaar met zijn prachtige camping vooral het sanitair! Hij vertelt dat hij alles nieuw heeft gemaakt en 1 x in de 10 jaar vervang ik alles. Als ik vertel dat ik uit Nederland kom, vraagt hij: heb…
Epiloog
Plussen en Minnen
Dit is geen route uit de boekjes. Ik wilde onderzoeken of het mogelijk is om Rome op een andere wijze te verlaten of aan te rijden dan via de bekende. Hoe mooi is het om langs de Middellandse Zee te fietsen? Ik ondervond niet altijd fietspaden goed aansloten, noodgedwongen een stukje over het strand. Maar altijd kon ik de tocht voortzetten. In het m.n. Italiaanse vakantieseizoen is het druk aan de stranden en in badplaatsen. De overnachtingsprijzen zijn hoog. Maar de faciliteiten zeer goed., zodat de noodzakelijke winkels/barretjes nooit ver weg zijn. De route biedt de mogelijkheid om de grote havensteden te bezoeken en de Cinque Terre vanaf het achterland te zien. Natuurlijk kun je altijd een boottocht inlassen.
Kortom MIN= Duur en Druk (in het hoogseizoen) en niet altijd over gebaande paden. Soms noodzakelijk een stukje over het strand of over een (wel toegestane) autosnelweg. PLUS: Volop overnachtingsfaciliteiten en winkels, niet zo warm als in het binnenland, afwisselend door havensteden en natuurparken; je vermijdt de Apennijnen en Alpen (indien je over Avignon fietst).
De Statistieken
| Dag RA | Naar | Km | Km tot | Fiets tijd | Etappe zwaarte | Hoogte profiel | Gem Km/u | Overnachting |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 0 | Rome | zie dagboek | ||||||
| 1 | Santa Severa | 92 | 92 | 5:50 | 202/92 2,2 Licht- | 15,8 | Hotel Pyrgi | |
| 2 | Capalbio | 90 | 182 | 5:21 | 490/90 5,4 Licht+ | 16,8 | C. | |
| 3 | Castiglione della Pescaia | 100 | 282 | 6:24 | 776/100 7,8 Gem- | 13,9 | C. | |
| 4 | Marina di Bobbona | 88 | 370 | 5:37 | 363/88 4,1 Licht+ | 15,7 | C. | |
| 5 | Torre del Lago | 104 | 474 | 6:24 | 224/104 10,5 Gem+ | 16,2 | C. | |
| 6 | Levanto | 87 | 561 | 6:32 | 973/87 11,2 Zwaar- | 13,4 | B&B | |
| 7 | Carasco | 75 | 636 | 5:28 | 1009/75 13,5 Zwaar | 13,7 | C. | |
| 8 | Genua Pegli | 90 | 726 | 6:39 | 925/90 10,3 Gem+ | 13,5 | C. | |
| 9 | Cervo | 105 | 831 | 6:32 | 441/105 4,2 Licht+ | 16,0 | C. | |
| 10 | La Turbie | 80 | 911 | 5:43 | 808/80 10,1 Gem+ | 13,9 | H | |
| totaal km: gemiddelden: | 911 | 91km /dag | 60:30 6 uur /dag | Gem- | 6.210 6,8 hm / km | 15,2 | C – camping H = hotel B&B = Bed&Br. |
Zwaarte
Met 6.210 hoogtemeters in totaal is deze route Licht Gemiddeld Inspannend (3 dagen zijn licht tot gemiddeld zwaar)
Bronverwijzing
Gallerij
Fietskriebels 