Langs Ems en Lippe

Kort:

Van Zevenaar en Xanten naar Bad Nieuweschans
7 etappes, 781 km, 3.216 hm
Zwaarte: (Licht+) makkelijk
Beleving: fietstocht die gelardeerd is met geschiedenis, cultuur en natuur
Bereikbaarheid: Trein bijv. naar startplaats Xanten via Wesel
Veiligheid: meest vrije fietspaden of autoluwe wegen
Parcours: bewegwijzerd, meest vlak, behalve rond en in het Teutoburger Woud
Code: XE (oorspronkelijke routestart en finisch Xanten – Emden)

Via de Römer-Lippe-Route naar het ‘Hermanns-denkmal’ en langs de Ems naar het noorden

Proloog

In deze fietstocht combineer ik 2 Duitse rivieren, die ik van de bron tot aan de monding (EmsRadweg) af fiets, of van de monding naar de bron (Römer Lippe Route). Over het algemeen is het een vlak traject. Daarbij komt ook dat de start en einde dichtbij (de Nederlandse grens) zijn en je door leuke Duitse vakantieregio’s rijdt. Gaan dus!

Korte omschrijving van het traject

Het meest westelijk en niet ver van Nijmegen/Millingen, mondt de Lippe uit in de Niederrhein. De startplaats is Xanten, de bron ligt 295 km stroomopwaarts in het Teutoburger Wald. Xanten is ‘ein Römerstadt’ en dat is niet het enige op de route, wat aan de Romeinen herinnert. Het is een reis door de tijd, want de Römer-Lippe-Route verbindt spannende vindplaatsen van vroegere Romeinse kampen met Romeinse musea en speciale rust- en uitkijkplaatsen. Ze volgt de sporen van de Romeinen en maakt de Romeinse geschiedenis levend aan de hand van informatieborden. Het is een relatief vlak landschap. Enkele klimmingen zijn alleen te verwachten bij de oversteek van het Teutoburger Woud tijdens de laatste 30 kilometer van de route tussen Bad Lippspringe en het Hermannsmonument.

Dit monument is het officiële beginpunt van de Römer-Lippe-route. En omdat ik naar de bron rijd, het eindpunt. Het Hermannsmonument staat op een hoogte van 386 meter en herinnert aan de “Slag in het Teutoburgerwoud” in het jaar 9 na Christus en is het symbool van de stad Detmold. Het ca. 54 meter hoge monument werd gebouwd ter ere van de Cheruskenvorst Arminius, die later “Hermann de Cherusk” werd genoemd.

Iets noordwestelijk van Bad Lippspringe ligt Hövelhof. De start van de EmsRadweg. De bron tussen Hövelhof en Schloss Holte-Stukenbrock is het startpunt. De Ems ontspringt uit de bossen en de heiden van de Senne aan de voet van het Teutoburger woud.

De rivier, hier nog maar een klein stroompje voert door Paderborner- en Gütersloher Land. Voormalige kloosters in Herzebrock, Clarholz en Marienfeld en historische stadjes zoals Rheda-Wiedenbrück en Rietberg.

In het Münsterland komen we oude landhuizen, kastelen en paleizen tegen. De rivier komt langs Münster, de hoofdstad van Westfalen. Hierna volgen het Emsland en Ostfriesland. Na 375 km, in zeehavenstad Emden mondt de rivier uit in de Dollard.

De totale afstand is 677 km

Hoogtepunten langs de route EmsRadweg

Emden, 1200 jaar oudestad havenstad
Ditzum, schildersachtig vissersdorp
Leer, historische raadhuis en waag
Papenburg, de bouw van grote cruiseschepen in de Meyer werf
Haren (Ems),scheepvaartmuseum
Geeste, Emsland Moormuseum; de ontginningsgeschiedenis van het veengebied als met het veen als natuurfenomeen. Indrukwekkend is ‘Mammut’, de grootste ploeg ter wereld, waarmee na de Tweede Wereldoorlog de vruchtbare bodem naar boven werd geploegd.
Sachsenhof in Greven: De Sachsenhof is een reconstructie van een boerderij zoals die hier zo´n 1200 jaar geleden stonden.
Wallfahrtsort Telgte, met de barokke kerk uit 1654 en met schilderachtige watermolen Hans Langen. De barokke bedevaartkapel trekt pelgrims van heinde en verre.
Paardenstad Warendorf met mooi oud centrum
Marienfeld, klooster: Het in 1185 gebouwde cisterciënzerklooster Marienfeld was tot de secularisatie in 1803 een van de belangrijkste kloosters van Westfalen. De abdijkerk is een goed voorbeeld van laatromaanse bouwkunst
Rietberg en Rheda-Wiedenbrück , vakwerkhuizen
Natuurgebied Moosheide, bron van de Ems. In het beschermde natuurgebied Moosheide is het oorspronkelijke landschap van de Senne, met zijn beekjes, duinen en heide bewaard gebleven
Steinhorster Becken bij Delbrück. Dit enorme beschermde natuurgebied is de grootste door de mens aangelegde biotoop in Noordrijn-Westfalen. Het is een belangrijk rust- en broedgebied van vogels.
Het barokke jachtslot Clemenswerth in Sögel ligt in een fraai park. Door de stervormige aanleg van de lindelanen naar de 8 paviljoens die het slot omringen wordt Clemenswerth ook wel ‘de ster’ van het Emsland genoemd.

Hoogtepunten langs de Römer Lippe Route

Detmold ligt in het hart van het Teutoburgerwald, in het ‘land van Hermann’ met historische oude binnenstad, waaronder het vorstelijk residentie kasteel. Cultuur- en winkelstad.
Hermannsdenkmal Dit kolossale beeld (totaalhoogte van ruim 53 meter) verwijst naar de Slag bij het Teutoburgerwoud en het verhaal van Hermann (Arminius), die gezien kan worden als een der eerste grondleggers van een verenigd Germaans rijk. (Bron: Wikipedia)
Paderborn, universiteitsstad, aantrekkelijke binnenstad met talrijke bezienswaardigheden, zijn romantische steegjes, het aantrekkelijke voetgangersgebied en de 200 bronnen van de Pader, de kortste rivier van Duitsland.
Lippstadt, de aantrekkingskracht van ligt in de heel bijzondere sfeer van de stad, in het aantrekkelijke geheel van parkachtige plantsoenen, fraaie vakwerkhuizen, ruime winkelstraten en kleine steegjes en paden met aantrekkelijke winkels
Hamm, een echte bezienswaardigheid is de glazen olifant in het Maximilianpark – hét symbool van de stad. Het is het grootste gebouw ter wereld in de vorm van een dier en maakt deel uit van het terrein van de voormalige Maximilian-mijn. Tot de symbolen van de stad behoort ook de grootste hindoetempel van het vasteland van Europa, de Sri Kamadchi Ampal tempel. Tijdens het tempelfeest met grote processie komen elk jaar meer dan 12.000 hindoes uit heel Europa bijeen. Kleiner, maar net zo mooi, zijn kasteel Oberwerries, Haus Reck, Haus Ermelinghof en kasteel “Schloss Heessen”. De kastelen kan men heel goed sportief per fiets verkennen.
Werne, aantrekkelijk en sympathiekestad oude stad, publiekstrekker is het natuurlijke zoutwaterbad, dat het hele jaar door vele honderdduizenden bezoekers van heinde en verre trekt.
Lünen, als grootste stad in het district Unna verenigt Lünen de bruisende metropool Ruhr met de groene landschappen van het Münsterland. Een bijzonderheid van de Römer-Lippe-route in Lünen is dat deze voor een heel groot deel direct door het centrum van de binnenstad loopt, langs de Lippe en de natuurbeschermde Lippegouwen. Natuurruimte en stadsleven liggen hier dicht bij elkaar en maken van een fietstocht door Lünen een bijzondere belevenis. Hoogtepunt en bezienswaardigheid tegelijk is de trappencascade op de noordelijke oever van de Lippe in de binnenstad.
Dorsten aan de Lippe en het Wesel-Dattelnkanaal en vlak langs de Römer-Lippe-route kan bogen op zowel een bloeiende middeleeuwse geschiedenis als een indrukwekkende industriecultuur. Ondanks hevige verwoestingen in de laatste oorlog en veel nieuwe bouwmaatregelen is de meer dan 750 jaar oude stadsgeschiedenis nog zichtbaar. Het verloop van de stadsmuur is herkenbaar, een verdedigingstoren en enkele overblijfselen markeren de voormalige vestingmuur. Op het marktplein herinnert het “Alte Rathaus”, het voormalige stadhuis uit de tijd van de renaissance aan het lidmaatschap van de Hanze en domineert het centrum van de oude binnenstad. Ringvormig aangelegde straten markeren de oude vestingwallen, kleine binnenplaatsen en veel stegen en straatjes brengen de charme van oude tijden tot leven.
Wesel, de belangrijkste bezienswaardigheid is de in september 2011 opnieuw opgebouwde gevel van het historische stadhuis op de grote markt. De uit het jaar 1455 daterende en in laatgotisch-Vlaamse stijl opgebouwde stadhuisgevel evenals de barokke toren uit 1689 werden tijdens de Tweede Wereldoorlog verwoest. De versierde voorgevel werd oorspronkelijk voor twee burgerwoningen geplaatst en stond als zinnebeeld voor de rijke Hanzestad Wesel. De Willibrordi-Dom, een gotische basiliek met vijf schepen, werd gebouwd van 1424 tot 1540. De citadel (1687-1809) is het grootste bewaard gebleven vestingcomplex van het Rijnland.
Xanten, het luchtkuuroord Xanten is een klein charmant stadje aan de Beneden-Rijn, waar fietsers graag naar toe gaan. Voor het maken van fietstochten staan een goed aangelegd fietspadennet evenals regionale en landelijke fietsroutes ter beschikking. Behalve de dom St. Viktor vormen de voormalige stadspoort “Klever Tor”, het “Gotische Haus” en de molen “Kriemhildmühle” dé symbolen van de stad. In het openluchtmuseum LVR-Archeologisch Park Xanten (APX) geven reconstructies op historische bodem een levendige indruk van het dagelijks leven in een Romeinse stad

Van Dag tot Dag

D.m.v. het dagboek

XE01 Hoe zal het aflopen? (Zevenaar – Xanten – Hünxe 91 km)19/08/2019
Oostwaarts Dat de noordgrens van het Romeinse Rijk langs de Rijn liep, weet denk ik wel iedereen. Dat zij het gebied ten oosten en noorden, richting de Elbe interessant vonden, lijkt mij logisch. Als je legers toch in de buurt…
Lees meer XE01 Hoe zal het aflopen? (Zevenaar – Xanten – Hünxe 91 km)

XE01 Hoe zal het aflopen? (Zevenaar – Xanten – Hünxe 91 km)19/08/2019
Oostwaarts Dat de noordgrens van het Romeinse Rijk langs de Rijn liep, weet denk ik wel iedereen. Dat zij het gebied ten oosten en noorden, richting de Elbe interessant vonden, lijkt mij logisch. Als je legers toch in de buurt…
Lees meer XE01 Hoe zal het aflopen? (Zevenaar – Xanten – Hünxe 91 km)
XE02 Langs industriecultuur (Hünxe – Lippetal 122 km)20/08/2019
Vroeg op… Werpt zijn vruchten af. En er is geen mooiers om vroeg op fietspad te zijn! Dat moet ook mijn collega tentfietser hebben gedacht. Terwijl ik mijn eitje aan t eten sta, rijdt hij al voorbij. Terwijl ik ook niet laat ben. Om half negen rij ik langs kanalen en rivieren. Het is zó lekker!
XE03 Wat is goed? (Lippetal – Lippesee/Paderborn 86 km)21/08/2019
Bij het kapelletje Ik heb net ruim een uur gefietst, of zo. En de overgebleven croissant en chocoladebroodje jeuken in mijn rugtas. Heb trouwens ook weer trek in koffie. Aangekondigd al op de routekaart. Böckenberg Kapelle. Het ligt mooi verscholen…
Lees meer XE03 Wat is goed? (Lippetal – Lippesee/Paderborn 86 km)
XE04 Bronnen (Lippesee/Paderborn – Hövelhof 96 km)22/08/2019
Wolfgang & Hermann Gisteren zat ik mijn blog te schrijven, toen een motorrijder langzaam voorbij kwam. Halloo hallooo… Wolfgang kwam aangereden. Hij houdt van aandacht. Sprechen sie Deutsch? Een béétje, zeg ik standaard. Dan kan het alleen maar meevallen. De…
Lees meer XE04 Bronnen (Lippesee/Paderborn – Hövelhof 96 km)
XE05 Läuft einfach (Hövelhof – Telgte 114 km)23/08/2019
Start van de EmsRadweg Het is vandaag easy going, het loopt gewoon. Ik fiets door plaatsjes waar men werkt van heeft gemaakt. Mooie huizen, pleinen, met typische Duitse kenmerken. Er is hier weinig achterstallig onderhoud, het ziet er perfect uit.…
Lees meer XE05 Läuft einfach (Hövelhof – Telgte 114 km)
XE06 Telgte – Lingen-Börgbern 137 km24/08/2019
Vasten Ik zit een pils te drinken bij de ‘anmeldung’ / kiosk. Het is de ingang van de camping en maakt direct indruk; rokende en drinkende mannen… De camping is zeg maar disordinato, zoals de italiaan zou zeggen. Rommelig. Niet…
Lees meer XE06 Telgte – Lingen-Börgbern 137 km
XE07 Tussen EMS, Maïs en Moan (Lingen – Weener – Bad Nieuweschans 137 km)25/08/2019
De route slingert met de Ems mee. Eerst nog wat bos, wat voor koelte zorgt. Maar maïs blijkt favoriet. Een paar plaatsen zoals Meppen en Papendorf onderbreken het landschappelijke karakter. Het doet steeds Nederlandser aan.

Epiloog

Plussen en minnen

Een meest overzichtelijke en makkelijk te fietsen route. Voldoende afwisseling; de RLR is drukker en naar de bron toe steiler. De Emsradweg landelijker en stiller. Beide komen door mooie steden en dorpen. Ondanks dat men hun best heeft gedaan de routes te bewegwijzeren, ontbraken hier en daar de bordjes. Zorg dus voor een ‘back-up.’

De statistieken

Hieronder een tabel waarin o.a. opgenomen afbeeldingen van de dagelijkse hoogteprofielen. Is je beeldscherm kleiner dan de tabel? Scrol dan en vergroot eventueel. Op de laatste regel zijn de totalen opgenomen.

Dag XE	Naar	Km	Km tot	Fiets tijd	Etappe zwaarte	Hoogte profiel	Gem km/u	Overnachting
0	Zevenaar	0
1	Hünxe	91		5:56	294/91 3,2 Licht		15,4	https://www.campingplatz-lippetal.de/
2	Lippetal	122	213	7:54	438/122 3,6 Licht		15,5	https://www.camping-helbach.de/
3	Lippesee/Paderborn	86	299	5:35	291/86 3,4 Licht		15,4	https://lippesee-camping.de/
4	Hövelhof	96	395	7:01	945/96 9,8 Gem+		13,7	https://www.camping-apelhof.de/
5	Telgte	114	509	6:41	334/114 2,9 Licht		17,1	https://www.campingplatz-sonnenwiese.de/startseite/
6	Lingen-Brögbern	137	646	8:47	573/137 4,2 Licht+		15,5	Haus Lingen via Booking.com
7	Bad-Nieuweschans	135	781	7:57	341/135 2,5 Licht		16,9
	Totaal: Gemiddelde:	781	111 km /dag	49:55 7 uur /dag	Licht+	3.216/ 781 = 4,1	15,8

Zwaarte

Met 3.216 hoogtemeters is het gemiddeld genomen een makkelijk traject . Tussen Bad Lippspringe en Detmold/Hermannsdenkmal is het (redelijk) zwaar. De EmsRadweg is licht. De berekende zwaarte coëfficiënt is 4,1 (klimmeters per kilometer). Tot 5 klimmeters geldt als gemakkelijk. Zie onderstaande tabel.

zwaarte coëfficiënt	kwalificatie	toelichting
1 en 2	Licht-	licht en gemakkelijke
3	Licht	gemakkelijk
4 en 5	Licht+	gemakkelijk met enige inspanning
6 en 7	Gem-	licht gemiddeld inspannend
8	Gem	gemiddeld inspannend
9 en 10	Gem+	boven gemiddeld inspannend
11 en 12	Zwaar-	licht zwaar
13	Zwaar	gemiddeld zwaar
14 en 15	Zwaar+	zwaar
16 en 17	Zwaar++	zwaar inspannend
> 18	Zwaar+++	boven gemiddelde zwaar